ضوابط تأسیس و بهرهبرداری از شرکتهای حملونقل بینشهری کالا
فصل اول: تعاریف
ماده ۱: تعاریف
کلمات و اصطلاحات بهکاررفته در این ضوابط به شرح زیر تعریف میشوند:
الف) سازمان:
منظور سازمان راهداری و حملونقل جادهای است. اداره کل استان نیز به ادارات کل راهداری و حملونقل جادهای سراسر کشور اشاره دارد.
ب) شرکت:
شخصیت حقوقی که برای انجام عملیات حملونقل جادهای بینشهری کالا در محدودهای معین (شهرستانی، استانی، سراسری) تشکیل شده و از سازمان پروانه فعالیت دریافت میکند.
ج) شرکت شهرستانی:
شرکتی با پروانه فعالیت شهرستانی که میتواند از مبدأ شهرستان محل تأسیس به مقاصد موردنظر بارنامه صادر کند.
د) شرکت استانی:
شرکتی با پروانه فعالیت استانی که علاوه بر فعالیت شهرستانی، میتواند برای بارهای تحت قرارداد از سایر شهرستانهای استان به نقاط دیگر کشور بارنامه صادر کند.
هـ) شرکت سراسری:
شرکتی با پروانه فعالیت سراسری که علاوه بر فعالیت شهرستانی، میتواند برای بارهای تحت قرارداد و وسایل نقلیه ملکی و تحت پوشش در کل کشور بارنامه صادر کند.
و) حوزه فعالیت:
محدوده جغرافیایی فعالیت شرکت یا شعبه آن که میتواند با رعایت این ضوابط بارنامه صادر کند.
ز) درجهبندی شهرستانها:
تهران بزرگ (شامل تهران، اسلامشهر، شهریار، رباطکریم، پاکدشت، ری و ورامین)، بندرعباس، ماهشهر (بندر امام)، اهواز، دزفول، اصفهان، مبارکه، لنجان، شاهینشهر، تبریز، شبستر (صوفیان)، ارومیه، کرمان، سیرجان، زاهدان، خاش، چابهار، شیراز، مرودشت، مشهد، خواف، نیشابور، سبزوار، تربتحیدریه، بینالود (طرقبه و شاندیز)، بجنورد، کرمانشاه، ایلام، سمنان، سرخه، یزد، اراک، دلیجان، شازند، ساوه، قزوین، آبیک، دورود، رشت، بندرانزلی، نکا، ساری، آمل، بهشهر و بندر امیرآباد درجه یک و سایر شهرستانها درجه دو محسوب میشوند.
ح) درجهبندی استانها:
استانهای تهران، هرمزگان، خوزستان، اصفهان، آذربایجان شرقی، کرمان، فارس، خراسان رضوی، مازندران و مرکزی درجه یک و سایر استانها درجه دو هستند.
ط) پروانه فعالیت:
مجوزی که توسط سازمان برای شروع و ادامه فعالیت شرکتهای واجد شرایط برای مدت معین صادر میشود.
ی) نماینده:
شرکتی که بر اساس قرارداد نمایندگی، مدیریت فعالیتهای اجرایی شرکت اصلی را در محل تأسیس نمایندگی بر عهده میگیرد.
ک) شعبه:
بخشی از شرکت که با تفویض اختیار برای انجام بخشی از فعالیتها بارنامه صادر میکند.
ل) وسیله نقلیه ملکی:
وسیله نقلیه عمومی باری با مشخصات فنی مجاز و ظرفیت ناخالص (مندرج در کارت مشخصات فنی) مطابق جدول ماده ۸، که سند رسمی آن به نام شرکت، مدیرعامل، یا اعضای هیئت مدیره (با حداقل ۱۰ درصد سرمایه یا سهام) یا فرزندان صغیر اعضای هیئت مدیره باشد.
تبصره: در شرکتهای تعاونی، این شرط برای مدیرعامل یا اعضای هیئت مدیره الزامی نیست و وسیله نقلیه میتواند به نام سهامداران باشد.
م) وسیله نقلیه تحت پوشش:
وسیله نقلیه عمومی باری با مشخصات فنی مجاز و ظرفیت ناخالص مطابق تبصره ۱ ماده ۸، که با قرارداد همکاری حداقل یکساله تحت پوشش شرکت یا شعبه آن فعالیت میکند.
فصل دوم: نحوه ارائه تقاضای تأسیس شرکت و تکمیل پرونده
ماده ۲: ایجاد شرکت
تأسیس شرکت توسط متقاضیان حقیقی یا حقوقی (خصوصی، تعاونی) منوط به ارائه درخواست کتبی شامل تاریخ، موضوع، شهرستان، و محدوده فعالیت (شهرستانی، استانی، سراسری) و تکمیل پرونده طبق این ضوابط و قوانین مربوطه است.
تبصره ۱: شرکتهای مرتبط با حملونقل میتوانند با کسب مجوز از دستگاه مربوطه و رعایت این ضوابط برای فعالیت شهرستانی، استانی یا سراسری اقدام کنند. فعالیتهای مرتبط توسط معاونت حملونقل تعیین میشود.
تبصره ۲: تقاضای تأسیس شرکتهای تعاونی پس از تأیید وزارت تعاون و برای سایر شرکتها با ارائه مجوزهای قانونی معتبر به سازمان تسلیم میشود.
تبصره ۳: تقاضای تأسیس شرکتهای توزیعی و پخش تابع ضوابط مستقل ابلاغی است.
ماده ۳: مدارک مورد نیاز
مدارک مورد نیاز برای تأسیس شرکت به شرح زیر است:
- برگ درخواست تأسیس شامل تاریخ، موضوع، شهرستان، محدوده فعالیت، و مشخصات متقاضیان.
- طرح اساسنامه، شرکتنامه، و مدارک معرفی اعضای هیئت مدیره، مدیرعامل، سهامداران، و امضاهای مجاز.
موضوع شرکت در اساسنامه: - شرکت شهرستانی: انجام امور حملونقل جادهای داخلی کالا (در صورت حمل کالای خاص، ذکر شود) از مبدأ شهرستان محل فعالیت به سایر نقاط کشور و ایجاد شعب و نمایندگی.
تبصره ۱: تأسیس شرکت اختصاصی حملونقل سبک (وانتبار) فقط در قالب شرکت شهرستانی امکانپذیر است و عبارت «صرفاً توسط وانتبار» در اساسنامه الزامی است.
تبصره ۲: یکپارچهسازی حوزه فعالیت شرکتهای شهرستانی همجوار با درخواست تشکلهای صنفی و تأیید اداره کل استان مجاز است. - شرکت استانی: انجام امور حملونقل جادهای داخلی کالا از مبدأ شهرستان محل فعالیت و سایر شهرستانهای استان برای بارهای تحت قرارداد و وسایل نقلیه ملکی و تحت پوشش.
- شرکت سراسری: انجام امور حملونقل جادهای داخلی کالا از مبدأ شهرستان محل فعالیت و هر نقطه به نقطه دیگر در کشور برای بارهای تحت قرارداد و وسایل نقلیه ملکی و تحت پوشش.
- معرفی مدیرعامل و اعضای هیئت مدیره واجد شرایط مطابق ماده ۶.
تبصره: مدیرعامل باید یکی از صاحبان امضاهای مجاز باشد. - گواهیهای مربوط به بندهای (د) و (هـ) ماده ۶ برای مدیرعامل، اعضای هیئت مدیره، و مدیر شعبه.
تبصره: صدور گواهیها بر اساس معرفینامه اداره کل استان است. - تصویر کامل شناسنامه، کارت ملی، و برگ پایان خدمت یا معافیت دائم (برای افراد ذکور مشمول) مدیرعامل، اعضای هیئت مدیره، و مدیر شعبه.
- آدرس، کروکی محل سکونت، و تلفن مدیرعامل و مدیر شعبه.
- تعهدنامه متقاضی یا هیئت مؤسس مطابق ماده ۵ و تبصره ماده ۴.
- شرایط و مدارک وسایل نقلیه شرکت مطابق ماده ۸.
- شرایط و مدارک پایانه شرکت مطابق ماده ۹.
- تکمیل فرم درخواست بازدید از وضعیت شرکت.
ماده ۴: معرفی به ثبت
پس از تکمیل پرونده (بندهای ۱ تا ۷ ماده ۳)، متقاضی توسط اداره کل استان برای ثبت شرکت به مرجع ثبت شرکتها معرفی میشود.
تبصره: موافقت با ثبت به معنای مجوز فعالیت نیست و شروع فعالیت مستلزم دریافت شناسه و پروانه فعالیت از سازمان است.
ماده ۵: تعهدات متقاضی یا هیئت مؤسس
متقاضی یا هیئت مؤسس متعهد است:
- حداکثر ظرف یک ماه از معرفی به ثبت، اظهارنامه ثبتی و مدارک لازم را به مرجع ثبت شرکتها تسلیم کرده و مدارک را ظرف ۱۰ روز پس از ثبت به اداره کل استان تحویل دهد.
- تا زمان اخذ پروانه فعالیت، از تبلیغات، نصب تابلو، و فعالیت حملونقل خودداری کند.
- حداکثر ظرف شش ماه از ثبت شرکت، مدارک بندهای ۸ و ۹ ماده ۳ را ارائه دهد.
تبصره: این مدت با تشخیص اداره کل استان یکبار به مدت ۶ ماه قابل تمدید است.
تبصره: عدم انجام تعهدات باعث ابطال مدارک و درخواستها میشود.
ماده ۶: شرایط مدیرعامل و اعضای هیئت مدیره
مدیرعامل باید دارای شرایط زیر باشد:
الف) تبعه و ساکن جمهوری اسلامی ایران.
ب) متدین به اسلام یا سایر ادیان رسمی کشور.
ج) عدم اشتغال به مدیریت در شرکتها یا مؤسسات دیگر.
د) عدم اعتیاد به مواد مخدر با ارائه گواهی معتبر.
هـ) عدم سوءپیشینه کیفری مؤثر با ارائه گواهی معتبر.
و) داشتن گواهی پایان خدمت یا معافیت دائم (برای افراد ذکور مشمول).
ز) نداشتن ممنوعیت موضوع تبصره ماده ۱۷.
ح) عدم تصدی شغل دولتی با اعلام کتبی.
ط) داشتن تحصیلات و سوابق تجربی طبق جدول زیر:
| مدرک تحصیلی | سابقه تجربی (سال) - شهرستان درجه یک | سابقه تجربی (سال) - شهرستان درجه دو |
|---|
| دکتری | ۱ | ۰ |
| کارشناسی/کارشناسی ارشد | ۳ | ۲ |
| کاردانی | ۵ | ۴ |
| دیپلم | ۷ | ۶ |
تبصره ۱: متقاضیان شرکتهای حملونقل سبک (وانتبار) تا یک سال از ابلاغ این ضوابط میتوانند با مدرک حداقل سیکل و سوابق تجربی مطابق جدول اقدام کنند.
تبصره ۲: اعضای هیئت مدیره باید شرایط بندهای (د)، (هـ)، (و)، و (ح) را داشته باشند.
تبصره ۳: مدیرعامل و اعضای هیئت مدیره نماینده بخش دولتی از بندهای (د) و (هـ) مستثنی هستند.
ماده ۷: سوابق تجربی
نحوه احراز سوابق تجربی مدیرعامل:
الف) ارائه روزنامه رسمی برای سمتهای رسمی (عضو هیئت مدیره، مدیرعامل، بازرس).
ب) ارائه احکام کارگزینی یا تأیید دستگاه برای سوابق دولتی مرتبط با حملونقل.
ج) ارائه گواهی اشتغال و پرداخت بیمه تأمین اجتماعی برای کار در شرکتهای حملونقل.
تبصره: اشتغال عملی باید توسط تشکلهای صنفی تأیید شود.
د) برای شرکتهای وانتبار، ارائه پروانه فعالیت مؤسسه یا اتحادیه وانتبار کافی است.
ماده ۸: وسایل نقلیه باری ملکی و تحت پوشش
- حداقل تعداد وسایل نقلیه ملکی مورد نیاز:
| نوع وسیله نقلیه | شهرستانی درجه ۱ | شهرستانی درجه ۲ | استانی درجه ۱ | استانی درجه ۲ | سراسری |
|---|
| وسیله نقلیه ملکی به نام شرکت (عمر حداکثر ۱۰ سال، ظرفیت ناخالص ۲۶ تن و بالاتر) | ۳ | ۱ | ۴ | ۲ | ۱۵ |
| وسیله نقلیه ملکی به نام مدیرعامل/هیئت مدیره یا شرکت (عمر فرسودگی مصوب، ظرفیت ۱۹ تن و بالاتر) | ۱۲ | ۴ | ۱۶ | ۸ | ۳۵ |
| مجموع وسایل نقلیه ملکی | ۵ | ۳ | ۲۰ | ۱۵ | ۵۰ |
برای شرکتهای وانتبار، حداقل ۱۰ دستگاه وانتبار (به نام شرکت، مدیرعامل، یا اعضای هیئت مدیره با حداقل ۱۰ درصد سهام) با عمر فرسودگی مصوب الزامی است.
تبصره ۱: متقاضیان میتوانند تا ۴ برابر تعداد وسایل نقلیه ملکی، وسیله نقلیه تحت پوشش (ظرفیت ۵ تن و بالاتر، عمر فرسودگی مصوب) ارائه دهند.
تبصره ۲: برای حمل کالاهای خاص (مثل فرآوردههای نفتی یا محمولههای فوق سنگین)، وسایل نقلیه تخصصی باید به تعداد کل وسایل نقلیه ملکی اضافه شوند.
تبصره ۳: مالکیت وسایل نقلیه ملکی باید ۶ دانگ باشد؛ اگر کمتر باشد، حداقل ۳ دانگ محاسبه میشود.
تبصره ۴: در شرکتهای تعاونی، وسایل نقلیه میتوانند به نام سهامداران باشند.
تبصره ۵: تعداد اعضای شرکت تعاونی خودراننده حداقل دو برابر وسایل نقلیه ملکی و حداقل ۲۰ نفر است.
تبصره ۶: برای حمل محمولههای سنگین، ۲ دستگاه بوژیکش و ۲۰ محور بوژی ملکی (بدون محدودیت سنی) قابل ارائه است.
تبصره ۷: در اسناد اجاره به شرط تملیک، نام شرکت یا مدیرعامل/اعضای هیئت مدیره باید بهعنوان مستأجر قید شود.
- وسایل نقلیه ملکی و تحت پوشش باید دارای بغلنویسی، معاینه فنی، و بیمه شخص ثالث باشند.
- وسایل نقلیه تحت پوشش باید قرارداد همکاری با مالک داشته باشند.
ماده ۹: شرایط ارائه پایانه شرکت
الف) شرایط:
- حداقل متراژ پایانه:
| مستحدثات | شهرستانی/استانی درجه ۱ | شهرستانی/استانی درجه ۲ | سراسری |
|---|
| توقفگاه | ۱۸۰۰ | ۱۰۰۰ | ۳۵۰۰ |
| دفتر کار | ۱۵۰ | ۷۵ | ۲۰۰ |
| سالن استراحت | ۱۵۰ | ۷۵ | ۲۰۰ |
| نمازخانه | ۵۰ | ۳۰ | ۵۰ |
| سایر | ۳۵۰ | ۳۲۰ | ۱۰۵۰ |
| کل متراژ | ۲۵۰۰ | ۱۵۰۰ | ۵۰۰۰ |
تبصره ۱: شرکتهای سراسری میتوانند پایانهای مشابه شرکتهای درجه ۱ (۲۵۰۰ مترمربع) ارائه دهند، مشروط بر اینکه مابقی (تا ۵۰۰۰ مترمربع) بهصورت ترکیبی در سایر شهرستانها (حداقل ۷۵۰ مترمربع) ارائه شود.
تبصره ۲: کاهش تا ۱۰ درصد متراژ با تشخیص مدیر کل استان در موارد خاص مجاز است.
- پایانه باید دارای کاربری حملونقلی، خدماتی، یا تجاری (ملکی یا اجارهای ۳ ساله) باشد. دفتر کار میتواند خارج از پایانه باشد.
تبصره ۱: برای شرکتهای وانتبار، دفتر کار با حداقل ۲۵ مترمربع (ملکی یا اجارهای یکساله) الزامی است.
تبصره ۲: برای شرکتهای حمل فرآوردههای نفتی، پایانه مورد تأیید شرکت ملی پخش میتواند با اجارهنامه ۳ ساله بهعنوان پایانه محسوب شود. - برای حمل کالاهای خاص، توقفگاه یا مستحدثات اضافی طبق جدول ماده ۹ الزامی است.
- دفتر کار باید مجهز به آب، برق، تلفن، اینترنت پرسرعت، جعبه کمکهای اولیه، وسایل گرمایشی/سرمایشی، سرویس بهداشتی، آبسردکن، و اطفای حریق باشد.
- محل استراحت رانندگان باید خوابگاه با تخت کافی و حمام داشته باشد.
- توقفگاه باید دارای کفپوش مناسب، روشنایی، لولهکشی، فاضلاب، اطفای حریق، و جعبه کمکهای اولیه باشد.
ب) مدارک مورد نیاز پایانه:
- تصویر سند ملکی، اجارهنامه رسمی، قرارداد سرقفلی، یا مشارکت در پایانه عمومی/شهرك حملونقل.
- گواهی بلامانع بودن محل از نظر ترافیکی، انتظامی، بهداشتی، زیستمحیطی، و کاربری.
ماده ۱۰: تسهیلات برای ایثارگران
- مدارک تحصیلی برای مدیرعاملی یک پایه بالاتر محسوب میشود.
- سابقه تجربی یک سال کمتر محاسبه میشود.
- شرکتهای با حداقل ۵۰ درصد سهام ایثارگران میتوانند وسایل نقلیه ملکی کمتری ارائه دهند:
| نوع وسیله نقلیه | شهرستانی درجه ۱ | شهرستانی درجه ۲ | استانی درجه ۱ | استانی درجه ۲ | سراسری |
|---|
| وسیله نقلیه ملکی به نام شرکت (عمر حداکثر ۱۰ سال، ظرفیت ۲۶ تن و بالاتر) | ۲ | ۱ | ۲ | ۱ | ۱۲ |
| وسیله نقلیه ملکی به نام مدیرعامل/هیئت مدیره یا شرکت (عمر فرسودگی، ظرفیت ۱۹ تن و بالاتر) | ۱۰ | ۲ | ۱۴ | ۷ | ۲۸ |
| مجموع وسایل نقلیه ملکی | ۳ | ۱ | ۱۲ | ۸ | ۴۰ |
تبصره: در صورت فروش سهام، پروانه فعالیت باطل شده و باید تجهیزات کامل ارائه شود.
فصل سوم: بهرهبرداری و فعالیت
ماده ۱۱: صدور پروانه فعالیت
پس از ارائه مدارک ثبتی، قرارداد بیمه مسئولیت مدنی، و نصب رایانه برای صدور بارنامه، اداره کل استان ظرف یک هفته از شرکت بازدید کرده و در صورت تطابق، پروانه فعالیت سهساله صادر میشود.
ماده ۱۲: تمدید پروانه فعالیت
تمدید پروانه منوط به نداشتن منع قانونی و حفظ شرایط تأسیس است.
ماده ۱۳: عدم فعالیت
شرکتهایی که دو سال یا بیشتر بارنامه صادر نکنند، غیرفعال تلقی شده و برای فعالیت مجدد باید با این ضوابط تطبیق یابند.
تبصره: تعطیلی غیرارادی با تشخیص دفتر حقوقی مستثنی است.
ماده ۱۴: تأسیس و بهرهبرداری شعبه
تأسیس شعبه نیازمند درخواست کتبی، ارائه ۷۰ درصد تجهیزات (طبق مواد ۸ و ۹)، و رعایت شرایط مدیر شعبه است.
ماده ۱۵: تطبیق وضعیت
انطباق مستمر با ضوابط برای ادامه فعالیت الزامی است.
ماده ۱۶: فعالیت بینالمللی
فعالیت توأمان داخلی و بینالمللی نیازمند احراز شرایط این ضوابط و آییننامه حملونقل بینالمللی است.
ماده ۱۷: تخلفات
در صورت از دست دادن شرایط پروانه فعالیت، شرکت باید ظرف یک ماه به اداره کل اطلاع دهد و حداکثر ۳ ماه برای رفع نقص فرصت دارد. در غیر این صورت، پروانه باطل شده و باید درخواست جدید ارائه شود.
تبصره: مدیرعامل مسئول حسن اجرای ضوابط است و در صورت تخلف (مثل صدور بارنامه غیرواقعی)، تا ۵ سال از مدیریت محروم میشود.
ماده ۱۸: سایر مقررات
- شرکت میتواند دفتر بازاریابی داشته باشد، اما صدور بارنامه در آن ممنوع است.
- صدور بارنامه در مراکز عمده بار (مثل معادن) با تشخیص مدیر کل استان مجاز است.
- از ۱/۱/۹۷، صدور بارنامه برای ناوگان ملکی فقط توسط شرکت مربوطه امکانپذیر است.
تبصره: در موارد خاص، با تأیید دفتر حقوقی، ناوگان ملکی میتواند از سایر شرکتها بارنامه دریافت کند. - شرکتهای تخصصی (مثل حمل محمولههای فوق سنگین) میتوانند در سطح کشور بارنامه صادر کنند.
- برای کالاهای وارداتی، ترانزیتی، یا ظروف خاص، بارنامه برگشت صادر میشود.
- شرکتهای سراسری میتوانند با رعایت ضوابط نمایندگی برای انواع کالا بارنامه صادر کنند.
- برای حمل فرآوردههای نفتی، بارنامه ویژه الزامی است.
- پایانههای حمل فرآوردههای نفتی باید مجزا باشند.
- تبدیل مؤسسه به شرکت شهرستانی با ضوابط زمان تأسیس کافی است، اما برای فعالیت استانی/سراسری، ضوابط جدید الزامی است.
- تغییر درجهبندی شهرستانها و استانها با پیشنهاد دفتر حملونقل کالا انجام میشود.
- شرکت باید آمار و اطلاعات درخواستی را ارسال کند.
- شرکت باید مقررات و دستورالعملهای سازمان را اجرا کند.
- تغییرات مدیریت و تجهیزات باید ظرف یک ماه به اداره کل اطلاع داده شود.
- شرکت باید وبسایت اختصاصی داشته باشد.
- شرکتها میتوانند برای وانتبارهای واجد شرایط بارنامه صادر کنند.
- حمل محمولههای فوق سنگین و خطرناک نیازمند پروانه خاص است.